Gazrat serrë, si dioksidi i karbonit, metani, oksidi i azotit dhe gazrat e fluorizuar, po e ngrohin të gjithë planetin. Pra, cilat janë aktivitetet kryesore njerëzore që i shkaktojnë ato?

Pjesa më e madhe e këtyre gazrave që ngrohin planetin shkaktohet për energji, pasi qymyri, nafta dhe gazi ende ofrojnë shumë nga nevojat e botës. Energjia për industri si çeliku dhe hekuri, energjia elektrike për ndezjen e dritave në shtëpi dhe ndërtesa dhe gaz për vetura, anijet dhe aeroplanët, të gjitha pompojnë dioksid karboni në ajër nëse nuk vijnë nga burime të rinovueshme.

Praktikat bujqësore, si shpyllëzimi dhe blegtoria, përbëjnë pothuajse një të pestën e emetimeve në botë. Mbetjet si landfilli (deponi mbeturinash), rrjedhjet nga nxjerrja e naftës e gazit dhe proceset si prodhimi i çimentos, i cili bën që dioksidi i karbonit si nënprodukt të lëshojë gjithashtu gazra serrë.

Dioksidi i karbonit përbën mbi tre të katërtat e të gjitha gazrave serrë të shkaktuara nga njeriu. Metani, kryesisht nga bujqësia, minierat e qymyrit dhe tokat shqetësuese torfe dhe ligatinat që natyrshëm mbahen në gaz, përbën rreth 16% të gazit serrë në atmosferë. Oksidi i azotit nga praktikat bujqësore dhe gazrat e fluorizuar nga ftohësit janë pjesa tjetër.

Disa nga këto gazra qëndrojnë më gjatë se të tjerët. Është vlerësuar se dioksidi i karbonit mund të rrijë në ajër për 200 vjet ose më gjatë, kështu që qymyri i djegur në fillim të epokës industriale do të ngrohte akoma planetin sot. Në të kundërt, metani, i cili është rreth 81 herë më i fuqishëm në afat të shkurtër se dioksidi i karbonit, qëndron në atmosferë me vite.

“Ngrohja globale shkaktohet nga akumulimi i gazrave serrë me kalimin e kohës në atmosferë, gjë që ndërton përqendrim më të lartë”, tha profesori Shobhakar Dhakal, një nga autorët kryesorë të një raporti nga Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike.

“Emetimet historike, të cilat i referohen emetimeve të akumuluara me kalimin e kohës, është e rëndësishme të merren parasysh”, shtoi ai.

Por njerëzit ende po nxjerrin një sasi të madhe karboni në ajër sot. Emetimet midis 2010 dhe 2019 ishin më të larta se çdo dekadë e mëparshme në historinë njerëzore.

Emetimet neto nga viti 1850 deri në vitin 2019 ishin afërsisht 2,400 gigaton dioksid karboni. Nga këto, 58% ndodhën midis 1850 dhe 1989, një periudhë 139 vjeçare, me 42% të mbetur të krijuar midis 1990 dhe 2019 në vetëm 29 vjet, sipas vlerësimeve të fundit të IPCC. Rreth 17% e emetimeve që nga viti 1850 kanë ndodhur midis 2010 dhe 2019.

Rritja e shpejtë e shtrirjes urbane në mbarë botën po shkakton më shumë gazra serrë që derdhen në ajër çdo vit, thuhet në raport.

"Ne jemi ende në një epokë të karburanteve fosile si një shoqëri global", tha profesori Jan Christoph Minx, një autor kryesor i raportit të IPCC dhe një shkencëtar klimatik me bazë në Gjermani. “Shpesh harrojmë se nuk kemi arritur ende të ndryshojmë tendencën më të madhe se 250-vjeçare të rritjes globale të emetimeve.”

Minx tha se çdo reduktim duke i bërë sistemet më efikase ose duke ndryshuar burimet e energjisë në më të qëndrueshme ka qenë më pak se rritjet nga rritja e niveleve të aktivitetit global në industri, furnizim me energji, transport, bujqësi dhe ndërtesa.

“Hapi i parë, është të arrijmë kulmin e emetimeve dhe të hyjmë në një epokë reduktimi të emetimeve ku çdo vit ne emetojmë gjithnjë e më pak gazra serrë në nivel global”, shtoi ai.

/Motilokal.com