Shkencëtarët në Universitetin e Oksfordit kanë zbuluar se si të ndryshojnë ngjyrën dhe shpejtësinë e pjekjes së domateve duke modifikuar një gjen specifik. Zbulimi mund të ndihmojë në përmirësimin e transportit të frutave, zvogëlimin e harxhimeve, rritjen e rendimenteve të domateve dhe ndoshta lloje të tjera të kulturave.

Puna e realizuar në Departamentin e Shkencave të Bimëve të universitetit, ku studiuesit ekzaminuan mekanizmat themelorë prapa procesit të pjekjes së frutave. "Organelet" e imëta në qelizat e frutave të quajtura plastide që përmbajnë proteina janë përgjegjëse për t'u dhënë frutave si domatet ngjyrat e tyre të ndritshme. Sidoqoftë, pak dihej se si saktësisht marrin pjesë plastidet në procesin e pjekjes.

Ekipi i Oksfordit në hulumtimin e tyre ka kthyer vëmendjen në një rrugë rregullatore të quajtur CHLORAD (Chloroplast Associated Protein Degradation), zbuluar fillimisht nga grupi në vitin 2019.

CHLORAD mundëson që plastidet të importojnë proteina që u duhen nga diku tjetër në bimë dhe të eliminojnë proteinat që nuk i bëjnë nevojë, duke i lejuar që plastidet të pjekin frutat dhe të kryejnë disa funksione kritike për të siguruar suksesin e bimës, që nga mbirja e farës deri tek prodhimi i frutave.

Studiuesit identifikuan një proteinë të vetme në plastidet e quajtur SP1 që luan një rol rregullator në sistemin CHLORAD. Ekipi i Oksfordit demonstroi se si rrëzimi i gjenit përgjegjës për këtë proteinë SP1 ngadalësoi pjekjen e domateve ndërsa intensifikimi i shprehjes së saj rezultoi në pjekje të përshpejtuar.

Këto zbulime hedhin bazat për teknologjitë që kontrollojnë sistemin CHLORAD për të përmirësuar efikasitetin e prodhimit të kulturave bujqësore. Për shembull, mund të krijojë grurë që qëndron më i gjelbër për më gjatë - duke prodhuar më shumë drithëra, të rrit rendimentin e bimëve të patates, ose të ndryshojë domatet për të qëndruar më të freskëta për më shumë ose pjekur shpejt.

Profesor Paul Jarvis, autori i studimit, shpjegoi: “Karakteristikat rregullatore të SP1 të zbuluara në studimin tonë tregojnë se ai ka potencial të vërtetë si një teknologji për përmirësimin e kulturave. Për shembull, mund të përdoret për të zhvilluar varietete frutore të hershme ose të vona të frutave ose për të përmirësuar transportin ose afatin e ruajtjes së frutave duke vonuar pjekjen pa cenuar cilësinë e frutave të pjekur.

Është magjepsëse që sasia e një proteine të vetme në këto plastide mund të ketë pasoja kaq të gjera për pjekjen e frutave dhe domateve./Motilokal.com