Ndotja e ajrit është më e rrezikshme për shëndetin global sesa pirja e duhanit ose pirja e alkoolit, me kërcënimin e përqendruar në rajone specifike të botës, si Azia Jugore dhe Afrika, sipas një studimi të publikuar së fundmi.

Megjithatë, shuma e fondeve të dedikuara për adresimin e problemit është shumë më e vogël se ajo e destinuar për të trajtuar sëmundjet infektive, siç raportohet në hulumtimin e Institutit të Politikave të Energjisë të Universitetit të Çikagos (EPIC).

Raporti vjetor i Indeksit të Jetës së Cilësisë së Ajrit (AQLI) tregon se ndotja e grimcave të imta, e shkaktuar nga emetimet industriale, emetimet e automjeteve, zjarret dhe faktorë të tjerë mbetet "kërcënimi më serioz i jashtëm për shëndetin publik".

Nëse komuniteti global do t'i reduktonte vazhdimisht këta ndotës për të përmbushur kufirin e vendosur nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), atëherë personi mesatar do t'i shtonte 2.3 vjet jetëgjatësisë, sipas të dhënave të përpiluara nga EPIC në 2021.

Grimcat janë të lidhura me sëmundjet e mushkërive, sëmundjet e zemrës, goditjet në tru dhe kancerin.

Në krahasim, përdorimi i produkteve të duhanit redukton jetëgjatësinë globale me 2.2 vjet, ndërsa mosushqyerja e fëmijërisë dhe e nënës përbëjnë një reduktim prej 1.6 vjetësh.

Azia dhe Afrika janë ato që përballen me problemin më të madh, duke pasur infrastrukturën më të keqe për t'u ofruar qytetarëve informacion në kohë dhe të saktë.

Për shembull, i gjithë kontinenti afrikan merr më pak se 300,000 dollarë për të trajtuar ndotjen e ajrit.

"Ka një ndryshim të madh midis vendit ku është ndotja më e keqe e ajrit dhe ku, kolektivisht dhe globalisht, ne po përdorim burimet për të rregulluar problemin", i tha AFP Krista Hasenkopf, drejtore e programeve të cilësisë së ajrit në EPIC.

Ndërsa ekziston një partneritet ndërkombëtar financimi i quajtur Fondi Global që disburson 4 miliardë dollarë në vit për HIV/AIDS, malarinë dhe tuberkulozin, nuk ka një gjë të tillë për ndotjen e ajrit.

“Megjithatë, ndotja e ajrit merr më shumë vite nga jeta e një personi mesatar në DRC dhe Kamerun sesa HIV/AIDS, malaria dhe kërcënime të tjera shëndetësore”, thuhet në raport.

Në krye është Bangladeshi

Globalisht, Azia Jugore është rajoni më i prekur. Bangladeshi, India, Nepali dhe Pakistani janë katër vendet e para më të ndotura. Sipas modelimit të të dhënave nga EPIC, banorët e Bangladeshit, ku niveli mesatar i ekspozimit ndaj grimcave të imta vlerësohet në 74 µg/m3, mund të shihnin rritje të jetëgjatësisë me 6.8 vjet nëse kufiri i ndotjes reduktohej në 5 µg/m3. niveli i rekomanduar nga OBSH.

Kryeqyteti i Indisë, Nju Delhi, konsiderohet "megaqyteti më i ndotur në botë", me një normë mesatare vjetore prej 126.5 µg/m3.

Përkundrazi, Kina "ka shënuar përparim të jashtëzakonshëm në luftën kundër ndotjes së ajrit" që filloi në vitin 2014, thekson Hazenkopf për AFP.

Kështu, ndotja mesatare e ajrit në vend u ul me 42.3% midis 2013 dhe 2021, por mbetet gjashtë herë më e lartë se kufiri i rekomanduar nga OBSH. Nëse ky progres vazhdon me kalimin e kohës, popullsia kineze do të fitojë mesatarisht 2.2 vjet jetëgjatësi, vlerëson EPIC.

Zjarret e mëdha në Kanada

Në Shtetet e Bashkuara, programi federal Clean Air Act ka ndihmuar në uljen e ndotjes së ajrit me 64.9% që nga viti 1970, duke lejuar që jetëgjatësia mesatare amerikane të rritet me 1.4 vjet.

Por kërcënimi në rritje i zjarreve, i lidhur me temperaturat më të ngrohta dhe thatësirat më të rënda për shkak të ndryshimeve klimatike, po bën që ndotja e ajrit të rritet nga SHBA-ja perëndimore në Amerikën Latine dhe Azinë Juglindore.

Për shembull, në vitin 2021, sezoni historikisht i paprecedentë i zjarreve në Kaliforni rezultoi në ndotjen e ajrit në kontenë Pluma, Kaliforni në pesë herë më shumë se kufiri i rekomanduar nga OBSH.

Zjarret e mëdha që shkatërruan Kanadanë në verën e vitit 2023 shkaktuan kulmin e ndotjes në Kuebek dhe Ontario, si në disa zona të Shteteve të Bashkuara Lindore.

/Motilokal.com